၃၀

^၁ ရာ ခေ လ သည် ယာ ကုပ် အ တွက် သား မ ဖွား နိုင် ကြောင်း သိ မြင် လျှင် မိ မိ အစ် မ ကို မ နာ လို ဖြစ် လေ ၏။ ရာ ခေ လ က “အ ကျွန်ုပ် အား သား သ မီး ပေး ပါ။ သို့ မ ဟုတ် လျှင် အ ကျွန်ုပ် သေ မည်” ဟု ယာ ကုပ် အား ဆို ၏။ ^၂ ယာ ကုပ် သည် ရာ ခေ လ ကို အ မျက် ထွက် ၍ “သင် ၏ ဝမ်း ထဲ ၌ သန္ဓေ တည် ခွင့် ပေး‌ တော် မ မူ သော ဘု ရား သ ခင် ကို ငါ ကိုယ် စား ပြု နိုင် သ လော” ဟု ဆို ၏။ ^၃ ရာ ခေ လ က လည်း “အ ကျွန်ုပ် ၏ ကျွန် မ ဗိ လ ဟာ ရှိ ပါ သည်။ သူ သည် အ ကျွန်ုပ် ၏ ဒူး ပေါ် မှာ သို့ မ ဟုတ် ‘အ ကျွန်ုပ် အ တွက်’။ သား ဖွား ၍ သူ့ အား ဖြင့် အ ကျွန်ုပ် သည် မိ သား စု တည် ထောင် သို့ မ ဟုတ် ‘သား သ မီး ရ’။ နိုင် မည့် အ ကြောင်း သူ့ ထံ သို့ ဝင် ပါ လော့” ဟု ဆို ၏။ ^၄ ထို သို့ ရာ ခေ လ သည် မိ မိ ၏ ကျွန် မ ဗိ လ ဟာ ကို ယာ ကုပ် အား မ ယား အ ဖြစ် ပေး သ ဖြင့် ယာ ကုပ် သည် သူ့ ထံ သို့ ဝင် လေ ၏။

^၅ ဗိ လ ဟာ သည် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ယာ ကုပ် အ တွက် သား ကို မွေး ဖွား ၏။ ^၆ ရာ ခေ လ က “ဘု ရား သ ခင် သည် ငါ့ ကို တ ရား သ ဖြင့် စီ ရင် ပေး တော် မူ ပြီ။ ငါ ၏ တောင်း လျှောက် သံ ကို နား ညောင်း ၍ ငါ့ အား သား ကို ပေး သ နား တော် မူ ပြီ” ဟု ဆို ၏။ ထို့ ကြောင့် ထို သား ၏ အ မည် ကို ဒန် ’တ ရား စီ ရင်’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၇ ရာ ခေ လ ၏ ကျွန် မ ဗိ လ ဟာ သည် နောက် တစ် ဖန် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ယာ ကုပ် အ တွက် ဒု တိ ယ သား ကို မွေး ဖွား ပေး ၏။ ^၈ ထို အ ခါ ရာ ခေ လ က “ငါ သည် ငါ့ အစ် မ နှင့် အ ကြိတ် အ နယ် န ပန်း လုံး ၍ နိုင် ခဲ့ ပြီ” ဟု ဆို လျက် သူ ၏ အ မည် ကို နဿ လိ ’န ပန်း လုံး’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၉ လေ အာ သည် မိ မိ သား ဖွား ခြင်း ရပ် တန့် သွား ကြောင်း သိ မြင် သော အ ခါ မိ မိ ၏ ကျွန် မ ဇိ လ ပ ကို ယူ ၍ ယာ ကုပ် အား မ ယား အ ဖြစ် ပေး လေ ၏။ ^၁၀ ထို အ ခါ လေ အာ ၏ ကျွန် မ ဇိ လ ပ သည် ယာ ကုပ် အ တွက် သား ကို မွေး ဖွား ၏။ ^၁၁ လေ အာ က လည်း “အ ခွင့် ကောင်း ရောက် လေ ပြီ” ဟု ဆို လျက် သူ ၏ အ မည် ကို ဂဒ် ’အ ခွင့် ကောင်း’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၁၂ ထို့ နောက် လေ အာ ၏ ကျွန် မ ဇိ လ ပ သည် ဒု တိ ယ သား ကို ယာ ကုပ် အ တွက် မွေး ဖွား ၏။ ^၁၃ ထို အ ခါ လေ အာ က “ငါ ၌ မင်္ဂ လာ ရှိ ၏။ အ ကယ် စင် စစ် အ မျိုး သ မီး တို့ သည် ငါ့ ကို မင်္ဂ လာ ရှိ သူ ဟု ခေါ် ကြ လိမ့် မည်” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို အာ ရှာ ’မင်္ဂ လာ သို့ မ ဟုတ် ဝမ်း မြောက် ခြင်း’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၁၄ ဂျုံ ရိတ် သိမ်း ရာ ကာ လ ၌ ရု ဗင် သည် လယ် သို့ သွား ရာ ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ များ ကို တွေ့ သ ဖြင့် ၎င်း တို့ ကို သူ ၏ မိ ခင် လေ အာ ထံ သို့ ယူ ဆောင် လာ ခဲ့ ၏။ ထို အ ခါ ရာ ခေ လ က လေ အာ အား “သင့် သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် အ ချို့ ကို ငါ့ အား ပေး ပါ လော့” ဟု ဆို ၏။ ^၁၅ လေ အာ က “သင် သည် ငါ့ ယောက်ျား ကို ယူ သည် နှင့် ပင် မ လုံ လောက် ဘဲ ငါ့ သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ တို့ ကို လည်း ယူ လို သေး သ လော” ဟု ဆို ၏။ ရာ ခေ လ က လည်း “သို့ ဖြစ် လျှင် သင့် သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ တို့ နှင့် လဲ လှယ် သည့် အ နေ ဖြင့် ယ နေ့ ည တွင် သင် သည် ယာ ကုပ် နှင့် အ တူ အိပ် နိုင် သည်” ဟု ဆို ၏။

^၁၆ ယာ ကုပ် သည် နေ ဝင် ချိန် ၌ လယ် မှ ပြန် လာ သော အ ခါ လေ အာ သည် သူ့ ကို ကြို ဆို ရန် ထွက် သွား ၍ “အ ကျွန်ုပ် သည် အ ကျွန်ုပ် ၏ သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ တို့ နှင့် သင့် ကို အ မှန် ပင် ငှား ထား ပြီ ဖြစ် ၍ သင် သည် အ ကျွန်ုပ် ထံ သို့ ဝင် ရ မည်” ဟု ဆို ၏။ ထို့ ကြောင့် ထို ည ၌ ယာ ကုပ် သည် လေ အာ နှင့် အ တူ အိပ် လေ ၏။ ^၁၇ လေ အာ တောင်း လျှောက် သည် ကို ဘု ရား သ ခင် နား ညောင်း တော် မူ သ ဖြင့် သူ သည် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ပဉ္စ မ သား ကို ယာ ကုပ် အ တွက် မွေး ဖွား ၏။ ^၁၈ လေ အာ က “ငါ သည် ငါ ၏ ကျွန် မ ကို ငါ့ ယောက်ျား အား ပေး သော ကြောင့် ဘု ရား သ ခင် သည် ငါ့ အား အ ဖိုး အ ခ ကို ပေး တော် မူ ပြီ” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို ဣ သ ခါ ’အ ဖိုး အ ခ သို့ မ ဟုတ် ငှါး ရမ်း ခြင်း’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၁၉ လေ အာ သည် နောက် တစ် ဖန် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ဆဋ္ဌ မ သား ကို ယာ ကုပ် အ တွက် မွေး ဖွား ၏။ ^၂၀ ထို အ ခါ လေ အာ က “ဘု ရား သ ခင် သည် ကောင်း သော လက် ဆောင် ကို ငါ့ အား ‌ပေး တော် မူ ပြီ။ ငါ သည် ငါ့ ယောက်ျား အ တွက် သား ခြောက် ယောက် ကို ဖွား မြင် ပြီ ဖြစ် ၍ ဤ တစ် ကြိမ် တွင် သူ သည် ငါ့ ကို တန် ဖိုး ထား သို့ မ ဟုတ် ‘ငါ နှင့် အ မြဲ နေ’ သို့ မ ဟုတ် ‘ငါ့ ကို ချီး မြှောက်’။ လိမ့် မည်” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို ဇာ ဗု လုန် ’တန် ဖိုး ထား’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၂၁ ထို့ နောက် မှ လေ အာ သည် သ မီး ကို မွေး ဖွား ၍ ထို သ မီး ၏ အ မည် ကို ဒိ န ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၂၂ ထို အ ခါ ဘု ရား သ ခင် သည် ရာ ခေ လ ကို အောက် မေ့ တော် မူ ၏။ ဘု ရား သ ခင် သည် ရာ ခေ လ ၏ တောင်း လျှောက် သံ ကို နား ညောင်း ၍ သူ့ အား သန္ဓေ တည် ခွင့် ကို ပေး တော် မူ ၏။ ^၂၃ သူ သည် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ သား ကို မွေး ဖွား သော် “ဘု ရား သ ခင် သည် ငါ ခံ ရ သော ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် ခြင်း ကို ဖယ် ရှား တော် မူ ပြီ” ဟု ဆို ၏။ ^၂၄ တစ် ဖန် “ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သား နောက် တစ် ယောက် ကို အ ကျွန်ုပ် အား ထပ် ၍ ပေး တော် မူ ပါ စေ သော” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို ယော သပ် ’ထပ် ၍ ပေး’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၂၅ ရာ ခေ လ သည် ယော သပ် ကို မွေး ဖွား ပြီး နောက် ယာ ကုပ် က လာ ဗန် အား “အ ကျွန်ုပ် ၏ နေ ရပ်၊ အ ကျွန်ုပ် ၏ ပြည် သို့ ပြန် သွား နိုင် ရန် အ ကျွန်ုပ် ကို ပြန် ခွင့် ပြု ပါ။ ^၂၆ အ ကျွန်ုပ် ၏ မ ယား နှင့် အ ကျွန်ုပ် ၏ သား သ မီး တို့ ကို အ ကျွန်ုပ် အား ပေး ၍ ပြန် သွား ခွင့် ပေး ပါ။ သူ တို့ အ တွက် ဦး ရီး ကို အ ကျွန်ုပ် အ စေ ခံ ခဲ့ ပြီ။ ဦး ရီး အ တွက် အ ကျွန်ုပ် ဆောင် ရွက် ခဲ့ သော အ မှု ကို ဦး ရီး ကိုယ် တိုင် သိ ပါ သည်” ဟု ဆို လေ ၏။ ^၂၇ သို့ သော် လာ ဗန် က “သင့် ရှေ့ ၌ ငါ မျက် နှာ ရ သည် ဆို လျှင် နေ ပါ ဦး။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သင့် ကြောင့် ငါ့ ကို ကောင်း ချီး ပေး တော် မူ ကြောင်း ဟူ ရား အ တတ် အား ဖြင့် ငါ သိ မြင် ပြီ” ဟု ဆို ပြီး လျှင်၊ ^၂၈ “သင် ရ လို သော လုပ် အား ခ ကို ငါ့ အား ပြော ပါ။ ငါ ပေး မည်” ဟု ဆို ၏။ ^၂၉ ယာ ကုပ် က လည်း ” အ ကျွန်ုပ် သည် ဦး ရီး ကို မည် သို့ အ စေ ခံ ခဲ့ သည် ကို လည်း ကောင်း၊ အ ကျွန်ုပ် ထိန်း ကျောင်း ခဲ့ သော ဦး ရီး ၏ တိ ရစ္ဆာန် တို့ သည် မည် သို့ ဖြစ် လာ သည် ကို လည်း ကောင်း ဦး ရီး ကိုယ် တိုင် သိ ပါ သည်။ ^၃၀ အ ကျွန်ုပ် မ ရောက် မီ ဦး ရီး ၌ တိ ရစ္ဆာန် အ နည်း ငယ် သာ ရှိ သော် လည်း ယ ခု များ စွာ တိုး ပွား ပါ ပြီ။ အ ကျွန်ုပ် ပြု သော အ ရာ အား ဖြင့် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် ဦး ရီး ကို ကောင်း ချီး ပေး တော် မူ ပြီ။ သို့ သော် အ ကျွန်ုပ် သည် မည် သည့် အ ချိန် မှ အ ကျွန်ုပ် ၏ အိမ် သူ အိမ် သား များ အ တွက် လုပ် ဆောင် နိုင် မည် နည်း” ဟု ဆို ၏။

^၃၁ လာ ဗန် က လည်း “ငါ သည် သင့် အား မည် သည့် အ ရာ ကို ပေး ရ မည် နည်း” ဟု မေး လျှင် ယာ ကုပ် က “မည် သည့် အ ရာ ကို မျှ အ ကျွန်ုပ် အား မ ပေး ပါ နှင့်။ အ ကျွန်ုပ် ပြော မည့် အ ရာ ကို အ ကျွန်ုပ် အ တွက် ဦး ရီး ပြု မည် ဆို လျှင် အ ကျွန်ုပ် သည် ဦး ရီး ၏ သိုး ဆိတ် တို့ ကို ဆက် ၍ ထိန်း ကျောင်း စောင့် ရှောက် ပါ မည်။ ^၃၂ ယ နေ့ အ ကျွန်ုပ် သည် ဦး ရီး ၏ သိုး ဆိတ် အား လုံး ကို လှည့် ပတ် ကြည့် ရှု ၍ ၎င်း တို့ ထဲ မှ အ စက် အ ပြောက် ပါ သော သိုး အား လုံး၊ ညို သော သိုး သ ငယ် အား လုံး နှင့် အ စက် အ ပြောက် ပါ သော ဆိတ် တို့ ကို အ ကျွန်ုပ် ခွဲ ထုတ် ပါ မည်။ ၎င်း တို့ ကို အ ကျွန်ုပ် ၏ လုပ် အား ခ ဖြစ် စေ ပါ။ ^၃၃ ဦး ရီး သည် အ ကျွန်ုပ် ၏ လုပ် အား ခ ကို လာ ‌ရောက် စစ် ဆေး သော အ ခါ နောင် တစ် နေ့ တွင် အ ကျွန်ုပ် ၏ ဖြောင့် မတ် ခြင်း သည် အ ကျွန်ုပ် အ တွက် သက် သေ ထူ ပါ လိမ့် မည်။ အ ကျွန်ုပ် တွင် အ စက် အ ပြောက် မ ပါ သော ဆိတ် များ နှင့် မ ညို သော သိုး သ ငယ် များ ရှိ ခဲ့ လျှင် ၎င်း တို့ အား လုံး ကို အ ကျွန်ုပ် ခိုး သည် ဟု မှတ် ယူ ပါ” ဟု ဆို လေ ၏။

^၃၄ လာ ဗန် က လည်း “ကောင်း ပြီ။ သင် ပြော သည့် အ တိုင်း ဖြစ် ပါ စေ” ဟု ဆို ၏။ ^၃၅ ထို နေ့ ၌ ပင် လာ ဗန် သည် အ စင်း ကျား နှင့် အ ပြောက် ပါ သော ဆိတ် ထီး များ၊ အ စက် အ ပြောက် ပါ သော ဆိတ် မ အား လုံး၊ အ ဖြူ ပြောက် ပါ သော အ ကောင် အား လုံး နှင့် ညို သော သိုး သ ငယ် အား လုံး ကို ခွဲ ထုတ် ၍ မိ မိ သား များ ၏ လက် သို့ အပ် လေ ၏။ ^၃၆ ထို့ နောက် သူ သည် မိ မိ နေ ရာ ကို ယာ ကုပ် နေ ရာ နှင့် သုံး ရက် ခ ရီး အ ကွာ တွင် ထား လေ ၏။ ယာ ကုပ် သည် လာ ဗန် ၏ ကျန် ရှိ သော သိုး ဆိတ် တို့ ကို ထိန်း ကျောင်း‌ လျက် နေ ၏။

^၃၇ ယာ ကုပ် သည် စိမ်း သော ပေါ့ ပ လာ ပင်၊ ဗာ ဒံ ပင် နှင့် ပ လိန်း ပင် တို့ ၏ အ ရိုး တံ များ ကို ယူ ပြီး လျှင် ထို အ ရိုး တံ တို့ ၌ အ ဖြူ ရောင် အ တွင်း သား ပေါ် ပြီး အ ဖြူ ရောင် အ စင်း များ ဖြစ် အောင် ခွာ လေ ၏။ ^၃၈ ထို့ နောက် သူ သည် ခွာ ထား သော အ ရိုး တံ များ ကို သိုး ဆိတ် တို့ ရေ လာ သောက် ရာ ရေ စား ကျင်း၊ ရေ စား ခွက် တို့ ၌ ထို သိုး ဆိတ် တို့ ရှေ့ တွင် ထား လေ ၏။ သိုး ဆိတ် တို့ သည် ရေ သောက် ရန် လာ သော အ ခါ မိတ် လိုက် တတ် ကြ ၏။ ^၃၉ ထို သို့ သိုး ဆိတ် တို့ သည် ထို အ ရိုး တံ များ ရှေ့ ၌ မိတ် လိုက် ကြ ရာ အ စင်း ကျား နှင့် အ စက် အ ပြောက် ပါ သော အ ကောင် များ ကို မွေး ကြ ၏။

^၄၀ ယာ ကုပ် သည် မွေး လာ သည့် သိုး သ ငယ်၊ ဆိတ် သ ငယ် တို့ ကို သီး သန့် ခွဲ ထား ၍ သိုး ဆိတ် တို့ ကို လာ ဗန် ၏ သိုး ဆိတ် တို့ ထဲ မှ အ စင်း ကျား ပါ သော အ ကောင် နှင့် ညို သော အ ကောင် အား လုံး ၏ ရှေ့ ၌ ထား လေ ၏။ ဤ သို့ ဖြင့် သူ သည် မိ မိ ကိုယ် ပိုင် တိ ရစ္ဆာန် အုပ် ဖြစ် လာ အောင် ပြု ပြီး လာ ဗန် ၏ သိုး ဆိတ် တို့ နှင့် မ ရော ဘဲ ထား လေ ၏။ ^၄၁ ထို့ ပြင် သန် မာ သော သိုး ဆိတ် တို့ မိတ် လိုက် ကြ သော အ ခါ တိုင်း အ ရိုး တံ များ အ နား ၌ မိတ် လိုက် ကြ စေ ရန် ယာ ကုပ် သည် ထို အ ရိုး တံ များ ကို ရေ စား ကျင်း ၌ သိုး ဆိတ် တို့ ရှေ့ တွင် ထား လေ ၏။ ^၄၂ ချည့် နဲ့ သော သိုး ဆိတ် တို့ ရှေ့ ၌ မူ ကား မ ထား ပေ။ ထို ကြောင့် ချည့် နဲ့ သော အ ကောင် တို့ သည် လာ ဗန် ၏ ဥစ္စာ ဖြစ် လာ ပြီး သန် မာ သော အ ကောင် တို့ သည် ယာ ကုပ် ၏ ဥစ္စာ ဖြစ် လာ ၏။

^၄၃ ဤ သို့ ဖြင့် ယာ ကုပ် သည် စည်း စိမ် အ လွန့် အ လွန် တိုး ပွား ၍ များ စွာ သော သိုး ဆိတ်၊ ကျွန် ‌ယောက်ျား၊ ကျွန် မိန်း မ၊ ကု လား အုတ် နှင့် မြည်း တို့ ကို ပိုင် ဆိုင် လာ လေ ၏။

30

¹ When Rachel saw that she bore Jacob no children, Rachel envied her sister. She said to Jacob, “Give me children, or else I will die.” ² Jacob’s anger burned against Rachel, and he said, “Am I in God’s place, who has withheld from you the fruit of the womb?” ³ She said, “Behold, my maid Bilhah. Go in to her, that she may bear on my knees, and I also may obtain children by her.” ⁴ She gave him Bilhah her servant as wife, and Jacob went in to her.

⁵ Bilhah conceived, and bore Jacob a son. ⁶ Rachel said, “God has judged me, and has also heard my voice, and has given me a son.” Therefore she called his name Dan.

⁷ Bilhah, Rachel’s servant, conceived again, and bore Jacob a second son. ⁸ Rachel said, “I have wrestled with my sister with mighty wrestlings, and have prevailed.” She named him Naphtali.

⁹ When Leah saw that she had finished bearing, she took Zilpah, her servant, and gave her to Jacob as a wife. ¹⁰ Zilpah, Leah’s servant, bore Jacob a son. ¹¹ Leah said, “How fortunate!” She named him Gad.

¹² Zilpah, Leah’s servant, bore Jacob a second son. ¹³ Leah said, “Happy am I, for the daughters will call me happy.” She named him Asher.

¹⁴ Reuben went in the days of wheat harvest, and found mandrakes in the field, and brought them to his mother, Leah. Then Rachel said to Leah, “Please give me some of your son’s mandrakes.” ¹⁵ Leah said to her, “Is it a small matter that you have taken away my husband? Would you take away my son’s mandrakes, also?” Rachel said, “Therefore he will lie with you tonight for your son’s mandrakes.”

¹⁶ Jacob came from the field in the evening, and Leah went out to meet him, and said, “You must come in to me; for I have surely hired you with my son’s mandrakes.” He lay with her that night. ¹⁷ God listened to Leah, and she conceived, and bore Jacob a fifth son. ¹⁸ Leah said, “God has given me my hire, because I gave my servant to my husband.” She named him Issachar.

¹⁹ Leah conceived again, and bore a sixth son to Jacob. ²⁰ Leah said, “God has endowed me with a good dowry. Now my husband will live with me, because I have borne him six sons.” She named him Zebulun.

²¹ Afterwards, she bore a daughter, and named her Dinah.

²² God remembered Rachel, and God listened to her, and opened her womb. ²³ She conceived, bore a son, and said, “God has taken away my reproach.” ²⁴ She named him Joseph, Joseph means ‘may he add’. saying, “May Yahweh add another son to me.”

²⁵ When Rachel had borne Joseph, Jacob said to Laban, “Send me away, that I may go to my own place, and to my country. ²⁶ Give me my wives and my children for whom I have served you, and let me go; for you know my service with which I have served you.” ²⁷ Laban said to him, “If now I have found favor in your eyes, stay here, for I have divined that Yahweh has blessed me for your sake.” ²⁸ He said, “Appoint me your wages, and I will give it.” ²⁹ Jacob said to him, “You know how I have served you, and how your livestock have fared with me. ³⁰ For it was little which you had before I came, and it has increased to a multitude. Yahweh has blessed you wherever I turned. Now when will I provide for my own house also?”

³¹ Laban said, “What shall I give you?” Jacob said, “You shall not give me anything. If you will do this thing for me, I will again feed your flock and keep it. ³² I will pass through all your flock today, removing from there every speckled and spotted one, and every black one among the sheep, and the spotted and speckled among the goats. This will be my hire. ³³ So my righteousness will answer for me hereafter, when you come concerning my hire that is before you. Every one that is not speckled and spotted among the goats, and black among the sheep, that might be with me, will be considered stolen.”

³⁴ Laban said, “Behold, let it be according to your word.” ³⁵ That day, he removed the male goats that were streaked and spotted, and all the female goats that were speckled and spotted, every one that had white in it, and all the black ones among the sheep, and gave them into the hand of his sons. ³⁶ He set three days’ journey between himself and Jacob, and Jacob fed the rest of Laban’s flocks.

³⁷ Jacob took to himself rods of fresh poplar, almond, and plane tree, peeled white streaks in them, and made the white appear which was in the rods. ³⁸ He set the rods which he had peeled opposite the flocks in the watering troughs where the flocks came to drink. They conceived when they came to drink. ³⁹ The flocks conceived before the rods, and the flocks produced streaked, speckled, and spotted.

⁴⁰ Jacob separated the lambs, and set the faces of the flocks toward the streaked and all the black in Laban’s flock. He put his own droves apart, and didn’t put them into Laban’s flock. ⁴¹ Whenever the stronger of the flock conceived, Jacob laid the rods in front of the eyes of the flock in the watering troughs, that they might conceive among the rods; ⁴² but when the flock were feeble, he didn’t put them in. So the feebler were Laban’s, and the stronger Jacob’s.

⁴³ The man increased exceedingly, and had large flocks, female servants and male servants, and camels and donkeys.

၃၀

^၁ ရာ ခေ လ သည် ယာ ကုပ် အ တွက် သား မ ဖွား နိုင် ကြောင်း သိ မြင် လျှင် မိ မိ အစ် မ ကို မ နာ လို ဖြစ် လေ ၏။ ရာ ခေ လ က “အ ကျွန်ုပ် အား သား သ မီး ပေး ပါ။ သို့ မ ဟုတ် လျှင် အ ကျွန်ုပ် သေ မည်” ဟု ယာ ကုပ် အား ဆို ၏။ ^၂ ယာ ကုပ် သည် ရာ ခေ လ ကို အ မျက် ထွက် ၍ “သင် ၏ ဝမ်း ထဲ ၌ သန္ဓေ တည် ခွင့် ပေး‌ တော် မ မူ သော ဘု ရား သ ခင် ကို ငါ ကိုယ် စား ပြု နိုင် သ လော” ဟု ဆို ၏။ ^၃ ရာ ခေ လ က လည်း “အ ကျွန်ုပ် ၏ ကျွန် မ ဗိ လ ဟာ ရှိ ပါ သည်။ သူ သည် အ ကျွန်ုပ် ၏ ဒူး ပေါ် မှာ သို့ မ ဟုတ် ‘အ ကျွန်ုပ် အ တွက်’။ သား ဖွား ၍ သူ့ အား ဖြင့် အ ကျွန်ုပ် သည် မိ သား စု တည် ထောင် သို့ မ ဟုတ် ‘သား သ မီး ရ’။ နိုင် မည့် အ ကြောင်း သူ့ ထံ သို့ ဝင် ပါ လော့” ဟု ဆို ၏။ ^၄ ထို သို့ ရာ ခေ လ သည် မိ မိ ၏ ကျွန် မ ဗိ လ ဟာ ကို ယာ ကုပ် အား မ ယား အ ဖြစ် ပေး သ ဖြင့် ယာ ကုပ် သည် သူ့ ထံ သို့ ဝင် လေ ၏။

^၅ ဗိ လ ဟာ သည် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ယာ ကုပ် အ တွက် သား ကို မွေး ဖွား ၏။ ^၆ ရာ ခေ လ က “ဘု ရား သ ခင် သည် ငါ့ ကို တ ရား သ ဖြင့် စီ ရင် ပေး တော် မူ ပြီ။ ငါ ၏ တောင်း လျှောက် သံ ကို နား ညောင်း ၍ ငါ့ အား သား ကို ပေး သ နား တော် မူ ပြီ” ဟု ဆို ၏။ ထို့ ကြောင့် ထို သား ၏ အ မည် ကို ဒန် ’တ ရား စီ ရင်’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၇ ရာ ခေ လ ၏ ကျွန် မ ဗိ လ ဟာ သည် နောက် တစ် ဖန် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ယာ ကုပ် အ တွက် ဒု တိ ယ သား ကို မွေး ဖွား ပေး ၏။ ^၈ ထို အ ခါ ရာ ခေ လ က “ငါ သည် ငါ့ အစ် မ နှင့် အ ကြိတ် အ နယ် န ပန်း လုံး ၍ နိုင် ခဲ့ ပြီ” ဟု ဆို လျက် သူ ၏ အ မည် ကို နဿ လိ ’န ပန်း လုံး’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၉ လေ အာ သည် မိ မိ သား ဖွား ခြင်း ရပ် တန့် သွား ကြောင်း သိ မြင် သော အ ခါ မိ မိ ၏ ကျွန် မ ဇိ လ ပ ကို ယူ ၍ ယာ ကုပ် အား မ ယား အ ဖြစ် ပေး လေ ၏။ ^၁၀ ထို အ ခါ လေ အာ ၏ ကျွန် မ ဇိ လ ပ သည် ယာ ကုပ် အ တွက် သား ကို မွေး ဖွား ၏။ ^၁၁ လေ အာ က လည်း “အ ခွင့် ကောင်း ရောက် လေ ပြီ” ဟု ဆို လျက် သူ ၏ အ မည် ကို ဂဒ် ’အ ခွင့် ကောင်း’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၁၂ ထို့ နောက် လေ အာ ၏ ကျွန် မ ဇိ လ ပ သည် ဒု တိ ယ သား ကို ယာ ကုပ် အ တွက် မွေး ဖွား ၏။ ^၁၃ ထို အ ခါ လေ အာ က “ငါ ၌ မင်္ဂ လာ ရှိ ၏။ အ ကယ် စင် စစ် အ မျိုး သ မီး တို့ သည် ငါ့ ကို မင်္ဂ လာ ရှိ သူ ဟု ခေါ် ကြ လိမ့် မည်” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို အာ ရှာ ’မင်္ဂ လာ သို့ မ ဟုတ် ဝမ်း မြောက် ခြင်း’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၁၄ ဂျုံ ရိတ် သိမ်း ရာ ကာ လ ၌ ရု ဗင် သည် လယ် သို့ သွား ရာ ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ များ ကို တွေ့ သ ဖြင့် ၎င်း တို့ ကို သူ ၏ မိ ခင် လေ အာ ထံ သို့ ယူ ဆောင် လာ ခဲ့ ၏။ ထို အ ခါ ရာ ခေ လ က လေ အာ အား “သင့် သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် အ ချို့ ကို ငါ့ အား ပေး ပါ လော့” ဟု ဆို ၏။ ^၁၅ လေ အာ က “သင် သည် ငါ့ ယောက်ျား ကို ယူ သည် နှင့် ပင် မ လုံ လောက် ဘဲ ငါ့ သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ တို့ ကို လည်း ယူ လို သေး သ လော” ဟု ဆို ၏။ ရာ ခေ လ က လည်း “သို့ ဖြစ် လျှင် သင့် သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ တို့ နှင့် လဲ လှယ် သည့် အ နေ ဖြင့် ယ နေ့ ည တွင် သင် သည် ယာ ကုပ် နှင့် အ တူ အိပ် နိုင် သည်” ဟု ဆို ၏။

^၁၆ ယာ ကုပ် သည် နေ ဝင် ချိန် ၌ လယ် မှ ပြန် လာ သော အ ခါ လေ အာ သည် သူ့ ကို ကြို ဆို ရန် ထွက် သွား ၍ “အ ကျွန်ုပ် သည် အ ကျွန်ုပ် ၏ သား ရ ခဲ့ သော ဒူး ဒဲ ပင် ချစ် ခင် စေ တတ် သည် သို့ မ ဟုတ် က လေး ရ စေ တတ် သည် ဟု အ ယုံ အ ကြည် ရှိ သော ဆေး ဖက် ဝင် အ ပင်။ တို့ နှင့် သင့် ကို အ မှန် ပင် ငှား ထား ပြီ ဖြစ် ၍ သင် သည် အ ကျွန်ုပ် ထံ သို့ ဝင် ရ မည်” ဟု ဆို ၏။ ထို့ ကြောင့် ထို ည ၌ ယာ ကုပ် သည် လေ အာ နှင့် အ တူ အိပ် လေ ၏။ ^၁၇ လေ အာ တောင်း လျှောက် သည် ကို ဘု ရား သ ခင် နား ညောင်း တော် မူ သ ဖြင့် သူ သည် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ပဉ္စ မ သား ကို ယာ ကုပ် အ တွက် မွေး ဖွား ၏။ ^၁၈ လေ အာ က “ငါ သည် ငါ ၏ ကျွန် မ ကို ငါ့ ယောက်ျား အား ပေး သော ကြောင့် ဘု ရား သ ခင် သည် ငါ့ အား အ ဖိုး အ ခ ကို ပေး တော် မူ ပြီ” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို ဣ သ ခါ ’အ ဖိုး အ ခ သို့ မ ဟုတ် ငှါး ရမ်း ခြင်း’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၁၉ လေ အာ သည် နောက် တစ် ဖန် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ ဆဋ္ဌ မ သား ကို ယာ ကုပ် အ တွက် မွေး ဖွား ၏။ ^၂၀ ထို အ ခါ လေ အာ က “ဘု ရား သ ခင် သည် ကောင်း သော လက် ဆောင် ကို ငါ့ အား ‌ပေး တော် မူ ပြီ။ ငါ သည် ငါ့ ယောက်ျား အ တွက် သား ခြောက် ယောက် ကို ဖွား မြင် ပြီ ဖြစ် ၍ ဤ တစ် ကြိမ် တွင် သူ သည် ငါ့ ကို တန် ဖိုး ထား သို့ မ ဟုတ် ‘ငါ နှင့် အ မြဲ နေ’ သို့ မ ဟုတ် ‘ငါ့ ကို ချီး မြှောက်’။ လိမ့် မည်” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို ဇာ ဗု လုန် ’တန် ဖိုး ထား’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၂၁ ထို့ နောက် မှ လေ အာ သည် သ မီး ကို မွေး ဖွား ၍ ထို သ မီး ၏ အ မည် ကို ဒိ န ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၂၂ ထို အ ခါ ဘု ရား သ ခင် သည် ရာ ခေ လ ကို အောက် မေ့ တော် မူ ၏။ ဘု ရား သ ခင် သည် ရာ ခေ လ ၏ တောင်း လျှောက် သံ ကို နား ညောင်း ၍ သူ့ အား သန္ဓေ တည် ခွင့် ကို ပေး တော် မူ ၏။ ^၂၃ သူ သည် ကိုယ် ဝန် ဆောင် ၍ သား ကို မွေး ဖွား သော် “ဘု ရား သ ခင် သည် ငါ ခံ ရ သော ကဲ့ ရဲ့ ပြစ် တင် ခြင်း ကို ဖယ် ရှား တော် မူ ပြီ” ဟု ဆို ၏။ ^၂၄ တစ် ဖန် “ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သား နောက် တစ် ယောက် ကို အ ကျွန်ုပ် အား ထပ် ၍ ပေး တော် မူ ပါ စေ သော” ဟု ဆို လျက် ထို သား ၏ အ မည် ကို ယော သပ် ’ထပ် ၍ ပေး’ ဟူ သော အ ဓိပ္ပာယ် ရှိ ၏။ ဟု မှည့် ခေါ် လေ ၏။

^၂၅ ရာ ခေ လ သည် ယော သပ် ကို မွေး ဖွား ပြီး နောက် ယာ ကုပ် က လာ ဗန် အား “အ ကျွန်ုပ် ၏ နေ ရပ်၊ အ ကျွန်ုပ် ၏ ပြည် သို့ ပြန် သွား နိုင် ရန် အ ကျွန်ုပ် ကို ပြန် ခွင့် ပြု ပါ။ ^၂၆ အ ကျွန်ုပ် ၏ မ ယား နှင့် အ ကျွန်ုပ် ၏ သား သ မီး တို့ ကို အ ကျွန်ုပ် အား ပေး ၍ ပြန် သွား ခွင့် ပေး ပါ။ သူ တို့ အ တွက် ဦး ရီး ကို အ ကျွန်ုပ် အ စေ ခံ ခဲ့ ပြီ။ ဦး ရီး အ တွက် အ ကျွန်ုပ် ဆောင် ရွက် ခဲ့ သော အ မှု ကို ဦး ရီး ကိုယ် တိုင် သိ ပါ သည်” ဟု ဆို လေ ၏။ ^၂၇ သို့ သော် လာ ဗန် က “သင့် ရှေ့ ၌ ငါ မျက် နှာ ရ သည် ဆို လျှင် နေ ပါ ဦး။ ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် သင့် ကြောင့် ငါ့ ကို ကောင်း ချီး ပေး တော် မူ ကြောင်း ဟူ ရား အ တတ် အား ဖြင့် ငါ သိ မြင် ပြီ” ဟု ဆို ပြီး လျှင်၊ ^၂၈ “သင် ရ လို သော လုပ် အား ခ ကို ငါ့ အား ပြော ပါ။ ငါ ပေး မည်” ဟု ဆို ၏။ ^၂၉ ယာ ကုပ် က လည်း ” အ ကျွန်ုပ် သည် ဦး ရီး ကို မည် သို့ အ စေ ခံ ခဲ့ သည် ကို လည်း ကောင်း၊ အ ကျွန်ုပ် ထိန်း ကျောင်း ခဲ့ သော ဦး ရီး ၏ တိ ရစ္ဆာန် တို့ သည် မည် သို့ ဖြစ် လာ သည် ကို လည်း ကောင်း ဦး ရီး ကိုယ် တိုင် သိ ပါ သည်။ ^၃၀ အ ကျွန်ုပ် မ ရောက် မီ ဦး ရီး ၌ တိ ရစ္ဆာန် အ နည်း ငယ် သာ ရှိ သော် လည်း ယ ခု များ စွာ တိုး ပွား ပါ ပြီ။ အ ကျွန်ုပ် ပြု သော အ ရာ အား ဖြင့် ထာ ဝ ရ ဘု ရား သည် ဦး ရီး ကို ကောင်း ချီး ပေး တော် မူ ပြီ။ သို့ သော် အ ကျွန်ုပ် သည် မည် သည့် အ ချိန် မှ အ ကျွန်ုပ် ၏ အိမ် သူ အိမ် သား များ အ တွက် လုပ် ဆောင် နိုင် မည် နည်း” ဟု ဆို ၏။

^၃၁ လာ ဗန် က လည်း “ငါ သည် သင့် အား မည် သည့် အ ရာ ကို ပေး ရ မည် နည်း” ဟု မေး လျှင် ယာ ကုပ် က “မည် သည့် အ ရာ ကို မျှ အ ကျွန်ုပ် အား မ ပေး ပါ နှင့်။ အ ကျွန်ုပ် ပြော မည့် အ ရာ ကို အ ကျွန်ုပ် အ တွက် ဦး ရီး ပြု မည် ဆို လျှင် အ ကျွန်ုပ် သည် ဦး ရီး ၏ သိုး ဆိတ် တို့ ကို ဆက် ၍ ထိန်း ကျောင်း စောင့် ရှောက် ပါ မည်။ ^၃၂ ယ နေ့ အ ကျွန်ုပ် သည် ဦး ရီး ၏ သိုး ဆိတ် အား လုံး ကို လှည့် ပတ် ကြည့် ရှု ၍ ၎င်း တို့ ထဲ မှ အ စက် အ ပြောက် ပါ သော သိုး အား လုံး၊ ညို သော သိုး သ ငယ် အား လုံး နှင့် အ စက် အ ပြောက် ပါ သော ဆိတ် တို့ ကို အ ကျွန်ုပ် ခွဲ ထုတ် ပါ မည်။ ၎င်း တို့ ကို အ ကျွန်ုပ် ၏ လုပ် အား ခ ဖြစ် စေ ပါ။ ^၃၃ ဦး ရီး သည် အ ကျွန်ုပ် ၏ လုပ် အား ခ ကို လာ ‌ရောက် စစ် ဆေး သော အ ခါ နောင် တစ် နေ့ တွင် အ ကျွန်ုပ် ၏ ဖြောင့် မတ် ခြင်း သည် အ ကျွန်ုပ် အ တွက် သက် သေ ထူ ပါ လိမ့် မည်။ အ ကျွန်ုပ် တွင် အ စက် အ ပြောက် မ ပါ သော ဆိတ် များ နှင့် မ ညို သော သိုး သ ငယ် များ ရှိ ခဲ့ လျှင် ၎င်း တို့ အား လုံး ကို အ ကျွန်ုပ် ခိုး သည် ဟု မှတ် ယူ ပါ” ဟု ဆို လေ ၏။

^၃၄ လာ ဗန် က လည်း “ကောင်း ပြီ။ သင် ပြော သည့် အ တိုင်း ဖြစ် ပါ စေ” ဟု ဆို ၏။ ^၃၅ ထို နေ့ ၌ ပင် လာ ဗန် သည် အ စင်း ကျား နှင့် အ ပြောက် ပါ သော ဆိတ် ထီး များ၊ အ စက် အ ပြောက် ပါ သော ဆိတ် မ အား လုံး၊ အ ဖြူ ပြောက် ပါ သော အ ကောင် အား လုံး နှင့် ညို သော သိုး သ ငယ် အား လုံး ကို ခွဲ ထုတ် ၍ မိ မိ သား များ ၏ လက် သို့ အပ် လေ ၏။ ^၃၆ ထို့ နောက် သူ သည် မိ မိ နေ ရာ ကို ယာ ကုပ် နေ ရာ နှင့် သုံး ရက် ခ ရီး အ ကွာ တွင် ထား လေ ၏။ ယာ ကုပ် သည် လာ ဗန် ၏ ကျန် ရှိ သော သိုး ဆိတ် တို့ ကို ထိန်း ကျောင်း‌ လျက် နေ ၏။

^၃၇ ယာ ကုပ် သည် စိမ်း သော ပေါ့ ပ လာ ပင်၊ ဗာ ဒံ ပင် နှင့် ပ လိန်း ပင် တို့ ၏ အ ရိုး တံ များ ကို ယူ ပြီး လျှင် ထို အ ရိုး တံ တို့ ၌ အ ဖြူ ရောင် အ တွင်း သား ပေါ် ပြီး အ ဖြူ ရောင် အ စင်း များ ဖြစ် အောင် ခွာ လေ ၏။ ^၃၈ ထို့ နောက် သူ သည် ခွာ ထား သော အ ရိုး တံ များ ကို သိုး ဆိတ် တို့ ရေ လာ သောက် ရာ ရေ စား ကျင်း၊ ရေ စား ခွက် တို့ ၌ ထို သိုး ဆိတ် တို့ ရှေ့ တွင် ထား လေ ၏။ သိုး ဆိတ် တို့ သည် ရေ သောက် ရန် လာ သော အ ခါ မိတ် လိုက် တတ် ကြ ၏။ ^၃၉ ထို သို့ သိုး ဆိတ် တို့ သည် ထို အ ရိုး တံ များ ရှေ့ ၌ မိတ် လိုက် ကြ ရာ အ စင်း ကျား နှင့် အ စက် အ ပြောက် ပါ သော အ ကောင် များ ကို မွေး ကြ ၏။

^၄၀ ယာ ကုပ် သည် မွေး လာ သည့် သိုး သ ငယ်၊ ဆိတ် သ ငယ် တို့ ကို သီး သန့် ခွဲ ထား ၍ သိုး ဆိတ် တို့ ကို လာ ဗန် ၏ သိုး ဆိတ် တို့ ထဲ မှ အ စင်း ကျား ပါ သော အ ကောင် နှင့် ညို သော အ ကောင် အား လုံး ၏ ရှေ့ ၌ ထား လေ ၏။ ဤ သို့ ဖြင့် သူ သည် မိ မိ ကိုယ် ပိုင် တိ ရစ္ဆာန် အုပ် ဖြစ် လာ အောင် ပြု ပြီး လာ ဗန် ၏ သိုး ဆိတ် တို့ နှင့် မ ရော ဘဲ ထား လေ ၏။ ^၄၁ ထို့ ပြင် သန် မာ သော သိုး ဆိတ် တို့ မိတ် လိုက် ကြ သော အ ခါ တိုင်း အ ရိုး တံ များ အ နား ၌ မိတ် လိုက် ကြ စေ ရန် ယာ ကုပ် သည် ထို အ ရိုး တံ များ ကို ရေ စား ကျင်း ၌ သိုး ဆိတ် တို့ ရှေ့ တွင် ထား လေ ၏။ ^၄၂ ချည့် နဲ့ သော သိုး ဆိတ် တို့ ရှေ့ ၌ မူ ကား မ ထား ပေ။ ထို ကြောင့် ချည့် နဲ့ သော အ ကောင် တို့ သည် လာ ဗန် ၏ ဥစ္စာ ဖြစ် လာ ပြီး သန် မာ သော အ ကောင် တို့ သည် ယာ ကုပ် ၏ ဥစ္စာ ဖြစ် လာ ၏။

^၄၃ ဤ သို့ ဖြင့် ယာ ကုပ် သည် စည်း စိမ် အ လွန့် အ လွန် တိုး ပွား ၍ များ စွာ သော သိုး ဆိတ်၊ ကျွန် ‌ယောက်ျား၊ ကျွန် မိန်း မ၊ ကု လား အုတ် နှင့် မြည်း တို့ ကို ပိုင် ဆိုင် လာ လေ ၏။

30

¹ When Rachel saw that she bore Jacob no children, Rachel envied her sister. She said to Jacob, “Give me children, or else I will die.” ² Jacob’s anger burned against Rachel, and he said, “Am I in God’s place, who has withheld from you the fruit of the womb?” ³ She said, “Behold, my maid Bilhah. Go in to her, that she may bear on my knees, and I also may obtain children by her.” ⁴ She gave him Bilhah her servant as wife, and Jacob went in to her.

⁵ Bilhah conceived, and bore Jacob a son. ⁶ Rachel said, “God has judged me, and has also heard my voice, and has given me a son.” Therefore she called his name Dan.

⁷ Bilhah, Rachel’s servant, conceived again, and bore Jacob a second son. ⁸ Rachel said, “I have wrestled with my sister with mighty wrestlings, and have prevailed.” She named him Naphtali.

⁹ When Leah saw that she had finished bearing, she took Zilpah, her servant, and gave her to Jacob as a wife. ¹⁰ Zilpah, Leah’s servant, bore Jacob a son. ¹¹ Leah said, “How fortunate!” She named him Gad.

¹² Zilpah, Leah’s servant, bore Jacob a second son. ¹³ Leah said, “Happy am I, for the daughters will call me happy.” She named him Asher.

¹⁴ Reuben went in the days of wheat harvest, and found mandrakes in the field, and brought them to his mother, Leah. Then Rachel said to Leah, “Please give me some of your son’s mandrakes.” ¹⁵ Leah said to her, “Is it a small matter that you have taken away my husband? Would you take away my son’s mandrakes, also?” Rachel said, “Therefore he will lie with you tonight for your son’s mandrakes.”

¹⁶ Jacob came from the field in the evening, and Leah went out to meet him, and said, “You must come in to me; for I have surely hired you with my son’s mandrakes.” He lay with her that night. ¹⁷ God listened to Leah, and she conceived, and bore Jacob a fifth son. ¹⁸ Leah said, “God has given me my hire, because I gave my servant to my husband.” She named him Issachar.

¹⁹ Leah conceived again, and bore a sixth son to Jacob. ²⁰ Leah said, “God has endowed me with a good dowry. Now my husband will live with me, because I have borne him six sons.” She named him Zebulun.

²¹ Afterwards, she bore a daughter, and named her Dinah.

²² God remembered Rachel, and God listened to her, and opened her womb. ²³ She conceived, bore a son, and said, “God has taken away my reproach.” ²⁴ She named him Joseph, Joseph means ‘may he add’. saying, “May Yahweh add another son to me.”

²⁵ When Rachel had borne Joseph, Jacob said to Laban, “Send me away, that I may go to my own place, and to my country. ²⁶ Give me my wives and my children for whom I have served you, and let me go; for you know my service with which I have served you.” ²⁷ Laban said to him, “If now I have found favor in your eyes, stay here, for I have divined that Yahweh has blessed me for your sake.” ²⁸ He said, “Appoint me your wages, and I will give it.” ²⁹ Jacob said to him, “You know how I have served you, and how your livestock have fared with me. ³⁰ For it was little which you had before I came, and it has increased to a multitude. Yahweh has blessed you wherever I turned. Now when will I provide for my own house also?”

³¹ Laban said, “What shall I give you?” Jacob said, “You shall not give me anything. If you will do this thing for me, I will again feed your flock and keep it. ³² I will pass through all your flock today, removing from there every speckled and spotted one, and every black one among the sheep, and the spotted and speckled among the goats. This will be my hire. ³³ So my righteousness will answer for me hereafter, when you come concerning my hire that is before you. Every one that is not speckled and spotted among the goats, and black among the sheep, that might be with me, will be considered stolen.”

³⁴ Laban said, “Behold, let it be according to your word.” ³⁵ That day, he removed the male goats that were streaked and spotted, and all the female goats that were speckled and spotted, every one that had white in it, and all the black ones among the sheep, and gave them into the hand of his sons. ³⁶ He set three days’ journey between himself and Jacob, and Jacob fed the rest of Laban’s flocks.

³⁷ Jacob took to himself rods of fresh poplar, almond, and plane tree, peeled white streaks in them, and made the white appear which was in the rods. ³⁸ He set the rods which he had peeled opposite the flocks in the watering troughs where the flocks came to drink. They conceived when they came to drink. ³⁹ The flocks conceived before the rods, and the flocks produced streaked, speckled, and spotted.

⁴⁰ Jacob separated the lambs, and set the faces of the flocks toward the streaked and all the black in Laban’s flock. He put his own droves apart, and didn’t put them into Laban’s flock. ⁴¹ Whenever the stronger of the flock conceived, Jacob laid the rods in front of the eyes of the flock in the watering troughs, that they might conceive among the rods; ⁴² but when the flock were feeble, he didn’t put them in. So the feebler were Laban’s, and the stronger Jacob’s.

⁴³ The man increased exceedingly, and had large flocks, female servants and male servants, and camels and donkeys.